Biografia

Urodził się 13. V 1859 r. w Braszowie w Siedmiogrodzie (Rumunia), zm. 26. VIII 1938 w Krakowie. Jeden z czołowych przedstawicieli młodopolskiego malarstwa. Ukończył szkołę realną we Lwowie, następnie w latach 1878 – 1882 studiował w Monachium pod kierunkiem G Hackla, A. Wagnera i G. Benczura. W tym czasie malował w duchu szkoły monachijskiej – realistyczne sceny rodzajowe, studia figuralne, próbował swoich sił również w kompozycjach historycznych, do tych ostatnich powrócił raz jeszcze, w ramach konkursu na obraz historyczny w 1912 roku kończąc i wystawiając „Poselstwo polskie u Henryka Walezjusza”. W latach 1882 – 1895 przebywał w Paryżu gdzie uzupełniał studia pod kierunkiem Emile’a Augusta Carlous-Durana, jednocześnie w tym czasie zajmował się ilustratorstwem, wykonywał portrety obraz kopie obrazów dawnych mistrzów takich jak m.in. Botticelli, Tycjan, Velazquez, Corregio – cieszyły się one dużym zainteresowaniem, a sam artysta podczas tego pobytu utrzymywał kontakty z francuską i polską elitą intelektualną i artystyczną, bywał w salonach Godebskich i Sary Bernhard, sam Paul Valery napisał wiersz do jego studium kobiecego L’Abat-jour. Bywał róweniż w Hotel Lambert jak i w domach Chełmońskich i W. Mickiewicza w których skupiała się polska inteligencja. Portrety m.in. Sary Bernhard i Henrietty Forquier zostały docenione i uczyniły z tego artysty wziętego portrecistę salonów. ;Kilkakrotnie wyjeżdżał do Anglii gdzie miał okazję poznać twórczość XVIII-wiecznych portrecistów oraz tych współczesnych sobie. W 1890 wyjechał do Londynu by zrealizować zamówienie na 12 portretów, w czasie tego pobytu miał okazję zapoznać się z twórczością prerafaelitów oraz XVIII-wiecznych i współczesnych angielskich portrecistów. (G. Romney, T. Gainsborough, J. S. Sargent, J. Whistler). Portrety stanowiły część twórczości tego artysty, drugi nurt rozwinął się pod wpływem zainteresowania życiem ludu wschodniej Małopolski - w nurcie tym modna była chłopomania połączona z dekoracyjnością folkloru, scenerii uroczystości religijnych, barwnością strojów ludowych. Powstały liczne sceny rodzajowe takie jak m. in.: Święto jordanu, Pogrzeb huculski, Święcone, również wiele wariantów obrazu Kołomyjka . Najlepsze obrazy o tej tematyce pochodzą z czasu pobytu artysty w Paryżu, wykonywał je na podstawie szkiców zrobionych podczas wyprawy na Huculszczyznę. Obrazy były malowane w stylizacji dekoracyjnej, często były to idealizowane portrety pięknych kobiet, nieokreślone sylwetki i wizerunki, akty. Wiele z tych prac jak i portrety dzieci, martwe natury, kwiaty wykonywał w doprowadzonej do perfekcji technice pastelowej. Zdarzało się, że w ; pracach splatała się secesyjna stylizacja z motywami symbolicznymi, równolegle malował portrety w tradycyjnym duchu. Był artystą wielce utalentowanym w różnych dziedzinach sztuki, uprawiał również akwarelę, litografię (afisze i okładka katalogu dla wystaw „Sztuki”), algrafie, gipsoryty. Wykonał również projekt witrażu, (nie został zrealizowany) dla katedry ormiańskiej we Lwowie. Artysta osiadł w Krakowie w 1895, gdzie od tego samego roku do 1934 roku był profesorem w Szkole Sztuk Pięknych, zreorganizowanej już wtedy przez J. Fałata, przekształconej w 1900 r. w ASP. Na tej samej uczelni, w 1910 i później w 1927/28 roku został rektorem, w 1897 założył szkołę malarstwa dla kobiet. Był członkiem wiedeńskiej Secesji, Koła Literacko-Artystycznego i Towarzystwa Miłośników Historii i Zabytków w Krakowie, jednym z założycieli Towarzystwa Artystów Polskich „Sztuka”, W 1904 przebywał w USA w St. Louis jako współorganizator i uczestnik działu stuki polskiej na wystawie Powszechnej. Brał udział w licznych wystawach w kraju i za granicą. Jego dzieła znajdują się w zbiorach największych polskich muzeów jak i licznych kolekcjach prywatnych. Bibliografia: Słownik artystów polskich i obcych w Polsce działających tom I, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław, 1971, Wielka encyklopedia malarstwa polskiego, Wydawnictwo Kluszczyński, Kraków 2011.
Teodor Axentowicz